Controle van munten

controle van munten valt uiteen in twee delen: de controle op het productieproces en de controle op echtheid in de omloop. De eerste geschiedt gedeeltelijk tijdens het productieproces door het munthuis zelf en gedeeltelijk achteraf door een onafhankelijke instantie. Hierbij wordt gelet op de juiste samenstelling van de legering, het gewicht en of de aanmunting zelf goed is gebeurd omdat de beeldenaar een van de belangrijkste echtheidskenmerken is. Deze controle werd vanaf de Middeleeuwen ter plaatse door de waardijn uitgeoefend. Controle achteraf geschiedde door middel van de muntbus, waarin de waardijn een vast percentage van de productie deponeerde. De inhoud daarvan werd op geregelde tijden onderzocht door commissarissen van de overheid. In Frankrijk en de Nederlanden waren dat de Generaalmeesters van de Munt. In Nederland wordt sinds de invoering van de Muntwet 1901 de productiecontrole uitgevoerd door de onafhankelijke afdeling Controle van 's Rijks Munt. Van elke opbrengst wordt door deze afdeling een bepaald percentage muntstukken onderzocht. Daarnaast worden de muntbussen met gouden en zilveren munten ook nog onderzocht door de Dienst Waarborg, in 1987 opgevolgd door de Waarborg Platina, Goud en Zilver N.V.

In de periode waarin de munttechniek nog zeer gebrekkig was en de munten van edelmetaal gemaakt werden, kwamen vervalsingen veelvuldig voor en was controle op echtheid en gaafheid van wezenlijk belang. Veelvuldig werd het publiek van overheidswege gewaarschuwd geen valse of te lichte munten uit te geven of aan te nemen. Als hulpmiddel daarbij werden beschrijvingen en afbeeldingen van goede, c.q. slechte munten gepubliceerd (plakkaat, beeldenaar) en waren muntgewichtdozen (muntgewichtdoos) in gebruik. Soms werden bepaalde muntsoorten door de overheid systematisch gecontroleerd en werden de goede exemplaren voorzien van een klop. Pas in de 19e eeuw werd het een taak van de muntbedrijven om systematisch door middel van steekproeven de omloop te controleren.

Tegenwoordig komt de controle op echtheid van de munten in omloop bijna niet meer voor omdat de nominale waarde meestal erg laag is en het namaken of vervalsen van moderne munten uitgebreide en kostbare technische apparatuur vereist.

Bij munten speelt ook het echtheidsonderzoek voor verzamelaars een rol vanwege het voorkomen van verzamelaarsvervalsingen.