Muntbus

muntbus, benaming voor een houten kist met ijzeren beslag, voorzien van verscheidene sloten, die gebruikt werd bij de controle op de activiteiten van de muntmeester. Volgens zijn instructie en die van de waardijn, moest van elke partij vervaardigde munten een vast aantal stukken in de afgesloten bus gestopt worden. Deze stukken werden bij de opening van de muntbus (in de Nederlanden door het College van Raden en Generaalmeesters), een controle op de activiteiten van de muntmeester die doorgaans om de paar jaar plaats had, gebruikt voor de toetsing van de kwaliteit (gehalte en gewicht) van de producten van de Munt.

Bij de opening van de muntbus werd tevens aan de hand van de administratie van de waardijn de sleischat berekend. Aangezien de administratie van de diverse muntmeesters en/of waardijns bijna nergens bewaard is gebleven, kan de omvang van de productie van een munthuis bijna uitsluitend berekend worden aan de hand van de in de akte van opening van de muntbus uit deze administratie overgenomen cijfers, die veelal in de archieven van de centrale overheid bewaard gebleven zijn. De opening van de muntbus was voor de muntmeester een bijzonder belangrijke gebeurtenis. Hij had alle belang bij een vlekkeloos en vlot verloop van deze controle.

Waarschijnlijk om de controleurs goed te stemmen of te belonen voor de vlotte afwikkeling, heeft een aantal muntmeesters zelfs grote gouden of zilveren penningen laten vervaardigen ter gelegenheid van de opening van de muntbus.

A.S.

Lit.: Besier, L.W.A., De muntmeesters en hun muntslag; Utrecht 1980, hedruk Rotterdam 1972; Gelder, H.E. van, De muntbus. Het toezicht op de muntvervaardiging in de tweede helft van de 17e eeuw, JMP (1946-1947) 8-33; Wittop Koning, D.A., De Gelderse Munt te Harderwijk 1584-1806, Bussum 1992, blz. 59-67.