Heilige

heilige, (Lat.: sanctus of sancta (vr.)), iemand die op grond van verrichte wonderen, vroomheid en goede werken door de R.K. kerk heilig is verklaard (gecanoniseerd) of op grond van vroomheid en goede werken alleen als heilig is erkend en dus openlijk vereerd mag worden.

Een heilige is herkenbaar aan de nimbus; een stralenkrans, meestal in de vorm van een cirkel, om het hoofd. Heiligen hebben in de Christelijke iconografie hun vaste attributen, die vaak naar hun leven of marteldood verwijzen.

Een (bescherm)heilige is veelal speciaal aan een bepaald land (Ladislaus, Hongarije), vorstenhuis (Andreas, Bourgondisch vorstenhuis), stad (Johannes, Florence) of, als naamheilige, aan een bepaalde persoon (Philippus, Philips de Schone) verbonden.

De volgende heiligen, met daarachter hun meest voorkomende attributen, komen regelmatig op munten uit hierna nader aan te geven gebieden in de Nederlanden voor: Aldegondis van Maubeuge Andreas/Andries, schuin kruis, Bourgondische Nederlanden; Bonifatius, mijter en staf, Saksische hertogen Eusebius, Arnhem; Gertrudis van Nijvel; Hadelinus, Celles; Henricus, Vianen; Hubertus, hert met kruis tussen het gewei, Luik; Johannes, kemelharen mantel, op imitaties van de Florentijnse gulden; Joris, te paard de draak doorstekend; Ladislaus, op imitaties van de Hongaarse dukaat; Lambertus, afgebeeld als bisschop, vaak met open boek Luik; Lebuïnus, idem, Deventer; Maarten/Martinus, te paard, zijn mantel delend met een bedelaar, of als bisschop, Utrecht, bisdom, waaronder Groningen, Heid en Blijt; Maria, meestal met kind, op imitaties van de Hongaarse dukaat; Maximiliaan, Kamerijk (Cambrai); Michael, als engel de duivel met een lans doorborend, Brussel, Zwolle en imitaties van de Engelse angelot; Nicolaas, als bisschop, Kampen; Oswald, 's- Heerenberg; Philippus, een kruis, Philips de Schone, Bourgondische Nederlanden; Petrus, sleutels en boek, Brabant en Reckheim; Stephanus, stenen, Nijmegen; Victor, lans met vaantje, Batenburg.