Handelingen

Vianen

Uit Wiki Munten en papiergeld

Vianen, voormalige vrije heerlijkheid in het gewest Holland, waar door Hendrik van Brederode (1556-1568) in het begin van de tweede helft van de 16e eeuw een hagemunt werd opgericht. Daarin is een min of meer omvangrijke reeks imitaties van uitheemse muntsoorten geslagen. Aanleiding daartoe vormde indirect de grote toevloed naar Europa van edelmetaal uit Amerika, dat werd verwerkt tot gouden realen (reaal) en zilveren philipsdaalders die hier te lande door stedelijke munthuizen en hagemunten aan de circulatie werden onttrokken, omgesmolten en verwerkt tot minderwaardige muntsoorten die bestemd waren voor circulatie over de grenzen.

Zo liet Hendrik in goud slaan de angelot naar Engels voorbeeld, de zonnekroon naar het voorbeeld van de Franse couronne du Dauphiné van Frans I (1514-1547), de Hongaarse dukaat met het portret van de heilige keizer Hendrik II (Henricus) en de tronende maagd Maria en naar Duits voorbeeld goudguldens met St. Jan en vier in kruisvorm geplaatste wapens, waarin steeds de leeuw van Brederode en de zuilen van Vianen zijn te herkennen. In zilver liet hij ongedateerde enkele en halve daalders slaan met het portret van Hendrik II de Heilige (met kroon en scepter) of van hemzelf (blootshoofds en met helm en ijzeren handschoenen voor zich), kwart madonnadaalders (maan) en carlino's.

Toen Hendrik in 1568 kinderloos overleed werd de muntslag enige jaren gestaakt. Hij werd opgevolgd door zijn zuster Johanna van Brederode en daarna in 1573 door haar dochter Geertruida van Bronckhorst-Batenburg. Deze laatste hervatte in 1577 de muntslag. Zij liet 1577 gedateerde daalders van 30 stuiver slaan met op de vz steeds het gekroonde heerlijke wapen en op de kz een wildeman, een imitatie van de wildemanntaler van Brunswijk, of een naar links klimmende leeuw naar het voorbeeld van de Hollandse leeuwendaalder.

Door krachtdadig optreden van de Staten-Generaal kwam in de loop van 1577 aan de hagemunterij in Vianen een abrupt einde.

Muntheren

Hendrik van Brederode 1556-1568

Geertruida van Bronkhorst en Batenburg 1573-1590

W.

Lit.:

Wiel, A. van der, Twee geschiedkundige onjuistheden (betreffende munten van Vianen), die in nagenoeg alle numismatische werken voorkomen. JMP 24 (1937) 103-104.


  • Vianen angelot.jpg
  • Vianen brederode henricus.jpg
  • Vianen daalder geertruida van bronkhorst 1577.jpg
  • Vianen hendrik van brederode carlino.jpg
  • Vianen mariengoschen brederode hendrik.jpg