Vierlander
Uit Wiki Munten en papiergeld
vierlander, moderne benaming voor een zilveren munt ter waarde van twee Vlaamse groot; de officiële naam destijds was philippus, de gebruikelijke naam stuiver. De vierlander (3,40 g in 1434 en 2,97 g in 1466) is door Philips de Goede voor zijn in de Nederlanden gelegen gewesten in 1433 ingevoerd, al is de ordonnantie in 1434 gepubliceerd. De vierlander bleef gehandhaafd bij de ordonnantie van 1466 en is onder Karel de Stoute tot 1474 aangemunt.
Het type was gebaseerd op de dubbele groot van Namen op naam van Philips de Goede, geslagen 1429-1433. In 1433-34 werden tevens onderdelen van de vierlander voorgeschreven; vanaf 1466 zijn ook bij de vierlander aansluitende dubbele stuivers aangemunt. In 1474 is de vierlander (afgezien van de hieronder vermelde kortstondige herinvoering) vervangen door het lichtere vuurijzer.
Sinds 1485 is tijdens de voogdij van Maximiliaan over Philips de Schone tijdelijk de mechelaar, van hetzelfde type als de vierlander, maar met geringere zilverinhoud (gelijk aan vuurijzer!) aangemunt. De beeldenaar van de vierlander is nog wel eens herhaald. Het vlakvullend wapen op de vz in de Bourgondische Nederlanden kortstondig (1489), het typische kruis op de kz veel langer, op stuivers van Philips de Schone en Karel V. Dit typische kruis is ook buiten de Bourgondische Nederlanden tot zelfs in de 17e eeuw nagevolgd; de oudste imitaties zijn wel de Groninger vliegers en de stuivers van de Utrechtse bisschop David. Verder is in Gent tijdens de opstand tegen Maximiliaan van Oostenrijk in 1491 op naam van Philips de Schone eigenmachtig een vierlander geslagen.
De muntordonnantie van 1434 paste in het streven van Philips de Goede naar verdere eenwording van de Bourgondische Nederlanden. Deze ordonnantie vormt het begin van de unificatie van het muntwezen onder het Bourgondische huis.
De moderne benaming vierlander houdt verband met de onder Philips de Goede aangevangen slag van gouden en zilveren munten van hetzelfde gewicht en gehalte en met dezelfde waarde en beeldenaar in vier van zijn in de Nederlanden gelegen gewesten Brabant, Henegouwen. Vlaanderen en Holland (Holland, graafschap).
J.S.
Lit.:
Spufford, P. Monetary problems and policies in the Burgundian Netherlands, Leiden 1970.