Ringgeld

ringgeld, veelal als primitief geld omschreven, ringvormige objecten die in vele materialen (steen, ijzer, brons, koper, messing, zilver en goud) in uiteenlopende culturen van Amerika, in Azië en Melanesië als betaal- of ruilmiddel werden gebruikt. Ringgeld wordt als een van de oudste vormen van een circulatiemedium beschouwd.

Tot een vorm van ringgeld worden ook ringvormige sieraden zoals enkel-, arm- en halsbanden gerekend. Verschillende ringvormige objecten ontwikkelden zich in de loop der jaren tot een vorm en afmeting die ongeschikt was om als gebruiksvoorwerp of sieraad te dienen; ze vervulden nog slechts een functie als betaal- of ceremonieel ruilmiddel.

De vroegste voorbeelden van het gebruik van ringvormige objecten stammen uit de periode van het Nieuwe Rijk (ca. 1580-1085 v.Chr.) in Egypte. Op zowel muurschilderingen als op fragmenten van papyrusrollen uit die tijd wordt het gebruik van gouden en zilveren ringvormige objecten als betaalmiddel aangetoond. Het gewicht aan edelmetaal werd aangegeven in deben (ca. 15 g) en de waarde, respectievelijk verrekening van producten en diensten vond op basis van dit gewicht plaats. Tevens hanteerden de Egyptenaren de ring vorm als hiërogliefsymbool om het begrip gewicht aan te duiden.

In Europa bestaan er aanwijzingen dat er rond het begin van onze jaartelling ringvormige objecten door Keltische volkeren zijn gebruikt. Hoewel verschillend van vorm en diameter worden deze, veelal bronzen, ringen in geheel Europa gevonden. In de 1e eeuw v.Chr. vonden de Romeinen bij hun veldtochten in Britannia (Engeland) daar ringgeld in gebruik. In Ierland is ringgeld tot de Deense invasies in de 9e eeuw in gebruik gebleven. Bepaalde vormen van het Ierse ringgeld vertonen, door de trompetvormige uiteinden, opvallende gelijkenis met de manilla die eeuwen later in West-Afrika circuleerde.

Een vorm van primitief geld in Japan bestond uit koperen ringen voorzien van een zilveren (kin kwan) respectievelijk gouden (gin kwan) coating. Op Sumatra, in het voormalig Nederlandsch-Indië, circuleerde messing ringgeld dat aan de Korintjistam in de binnenlanden van Palembang wordt toegeschreven. De koers van 1.536 van deze ringen, soms voorzien van knopvormige tandingen, bedroeg 1 gouden tahil.

L.

Lit.:

Quiggin, A.H., A survey of Primitive Money, Londen 1949, herdruk 1992.