Drie Steden
Uit Wiki Munten en papiergeld
Drie Steden, traditionele aanduiding voor de steden Deventer, Kampen en Zwolle in Overijssel, die o.a. in muntzaken veelvuldig hebben samengewerkt. Zo sloten zij in 1479 en in 1488 samen met Groningen, stad conventies om ieder voor zich munten van gelijke waarde en overeenkomstig uiterlijk te slaan. In 1534 gingen de steden zo ver dat er één gezamenlijk munthuis te Deventer werd ingericht onder gelijktijdige opheffing van de stedelijke ateliers.
Aanvankelijk werd er gemunt volgens het type van de conventie van 1488 met de drie stadswapens op kz en het afzonderlijke stadswapen en muntteken (C = Kampen, D = Deventer en Z = Zwolle) op vz. Vanaf 1538 dragen de munten van de Drie Steden het gemeenschappelijke omschrift MONETA NOVA TRIUM CIVITATUM IMPERIALIUM DAVENTRIENSIS CAMPENSIS ZWOLLENSIS (nieuwe munt van de drie Rijkssteden Deventer, Kampen en Zwolle). Soms werden parallelle series geslagen, o.a. hele en halve daalders met op vz de drie stadswapens en op kz de respectievelijke stadsheiligen: St.-Lebuïnus van Deventer, St.-Nicolaas van Kampen en de aartsengel Michael van Zwolle. Vaak echter werd een algemene beeldenaar gebruikt, o.a. voor de hele en halve karolusdaalder met het portret van keizer Karel V op vz en de drie stadswapens op kz.
In 1567 ging men over op een geheel nieuw type: op vz de drie gehelmde stadswapens naast elkaar, op kz de dubbele adelaar met een rijksappel voor zijn borst. Van dit type werden hele en halve rijksdaalders aangemaakt, in 1577 de stuiver of zilveren plak (¼ rijksdaalder) en sinds 1584 de zesstuiver (1/8 rijksdaalder) en de driestuiver.
Onder invloed van Spaanse oorlogsdreiging verplaatsten de steden in 1583 hun munthuis van Deventer naar Kampen. De muntslag eindigde toen Deventer in 1587 Spaans werd. Kampen, en wat later ook Zwolle, begon toen voor zichzelf te munten, evenals het nu Spaanse Deventer dat deed.
Een poging van het inmiddels weer bevrijde Deventer om de conventie in 1591 te hervatten mislukte door onderlinge meningsverschillen. De te Deventer geslagen Drie Stedenmunten hebben als interpunctie een ster, die te Kampen geslagen een klaverblaadje. Om hun relatie tot het Heilige Roomse Rijk aan te geven werden de goudguldens steeds, en de grote zilverstukken vanaf ca. 1545, voorzien van de naam van de Duitse keizer: Karel V (1518-1556), Maximiliaan II (1564-1576) en Rudolf II (1576-1612).
G.
Lit.: Fortuyn Droogleever, J., De driesteden muntslag 1479-1588 van Deventer, Kampen en Zwolle, 's-Gravenhage 1986.
