Mamelukken

Mamelukken, oorspronkelijk de (meestal vrijgelaten) slaven die de elitetroepen van de Ajjoebidische heersers in Egypte vormden. In 1250 namen ze in Cairo de macht over van de Ajjoebiden en vestigden hun eigen dynastie die onder dezelfde naam bekend is. Later breidden zij hun gebied uit van Egypte naar Syrië.

De ontdekking van de zeeroute naar India via Kaap de Goede Hoop in 1498 door Vasco da Gama en de blokkade van de Rode Zee en de Perzische Golf door de Arabieren veroorzaakten een catastrofale economische teruggang, waardoor Syrië en Egypte een gemakkelijke prooi werden voor de expansiedrift van de Osmanen die in 1517 de macht overnamen.

De muntslag van de Mamelukken was in eerste instantie geënt op de typen van de Ajjoebiden in goud (dinar), zilver (dirhem) en koper (fals). Na 1260 volgden aangepaste typen in zilver en goud.

Vooral het kopergeld vertoont een bonte verscheidenheid met allerlei afbeeldingen en geometrische versieringen.

De belangrijkste muntplaatsen, naast Cairo, waren Aleppo, Damascus, Hama en Tripoli.

Het standaardgewicht van de dinar komt met 3,4 g. redelijk overeen met de in de Levant zeer gewilde Venetiaanse dukaat (zecchino) van 3,5 g. al waren er soms ook veel zwaardere goudstukken, tot bijna 10 g. De dinars van de dynastie van de Burji Mamelukken (1382-1517) zijn vooral herkenbaar aan een horizontaal kabelpatroon dat de opschriften scheidt. Ze worden meestal geen dinar genoemd, doch ashrafi (Arabisch voor nobel).

De dirhem varieert sterk in gewicht.

Het aanvankelijke gewicht van de dirhem van 3,0 g. is bij het begin van de 16e eeuw nog slechts 1,4 g.

L.

Lit.: Balog, P., The coinage of the Mamluk Sultans of Egypt and Syria, New York 1964. Boezelijn, L., Onbekend maakt onbemind: Munten in de wereld van de Islam, De Beeldenaar (1992) 218- 225.