Kroon, muntnaam
Uit Wiki Munten en papiergeld
kroon, muntnaam,
'a.' gouden kroon: Franse gouden munt (Fr. écu d'or à la couronne), ingevoerd door Karel IV van Frankrijk in 1385. Gewicht eerst 4,09 g, weldra gereduceerd tot 3,39 g, gehalte 0,995. De munt ontleende zijn naam aan de opvallend grote kroon boven het wapenschild op de vz. Op de kz staat een bebloemd kruis.
In 1475 voerde de Franse koning Lodewijk XI een nieuwe kroon in, de zonnekroon (Fr. écu au soleil, later kortweg écu d'or), die ter onderscheiding van de oude kroon was voorzien van een stralende zon boven de kroon. Het gewicht was 3,50 g, het gehalte 0,929. Deze zonnekroon is met geringe wijzigingen in de beeldenaar in Frankrijk tot in de 17e eeuw (Lodewijk XIV) geslagen.
Het gewichtsverschil ten nadele van de oude kroon heeft tot gevolg gehad dat, zolang ze naast elkaar circuleerden, de zonnekroon hoger werd gewaardeerd.
De Franse kroon van 1385 is buiten Frankrijk nagevolgd. In de Nederlanden al in 1386 in het nabij Frankrijk gelegen Henegouwen. De Franse zonnekroon van 1475 is eveneens elders geïmiteerd; in Engeland (crown), in Spanje (escudo), in Italië (pistolet) en ook in de Bourgondische Nederlanden onder Karel V vanaf 1540.
De munt die aanvankelijk zonnekroon heette en later, toen de oude Franse kroon niet meer in de circulatie voorkwam, kortweg kroon, had een beeldenaar die van het Franse voorbeeld was afgeleid. Het gewicht was 3,41 g, het gehalte 0,929.
Philips II zette de aanmunting van deze kronen voort en ook zijn opvolgers tot 1650. Het gehalte was inmiddels tot 0,882 gedaald.
Tijdens de opstand tegen Philips II is in Brabant op naam van Frans van Anjou in 1582 een zgn. anjoukroon (anjoudaalder) aangemunt met een bijna identieke beeldenaar en van nagenoeg hetzelfde gewicht en gehalte.
De statenkroon van 1577-1578 (statenmunten) echter is ondanks de gelijkende beeldenaar niet als een kroon te beschouwen.
Hij woog immers aanmerkelijk minder (3,02 g),
'b.' zilveren kroon: zilveren munt uit de Zuidelijke Nederlanden, kronendaalder.
c. zilveren Engelse munt crown (2).
d. zilveren munt voor Batavia, de Bataviasche kroon van 1645.
e. benaming voor verschillende 19e en 20e eeuwse munttypen.
e1. huidige munteenheid van de Scandinavische landen, onderverdeeld in 100 öre. Ingevoerd in Denemarken in 1871 (krone), in Zweden in 1873 (krona) en in Noorwegen in 1875 (krone). Tevens huidige munteenheid van IJsland sinds 1922 (krona, onderverdeeld in 100 aurar) en vroegere munteenheid van Groenland (krone; 1926-1964).
e2. vroegere munteenheid van Oostenrijk-Hongarije (Krone; 1892-1923) en van Liechtenstein (Krone; 1900-1923), onderverdeeld in 100 Heller.
e3. munteenheid van Tsjecho- Slowakije en huidige munteenheid van Tsjechië (en van Bohemen- Moravië, resp. Slowakije in de periode 1940-1945), ingevoerd in 1922 en onderverdeeld in 100 haleru.
e4. vroegere munteenheid van Estland (kroon; 1933-1934), onderverdeeld in 100 marka.
J.S.
