Handelingen

Revolutionaire tijdrekening

Uit Wiki Munten en papiergeld

Revolutionaire tijdrekening.jpg

revolutionaire tijdrekening, ingevoerd in Frankrijk tijdens de Franse revolutie. Op 22 september 1792 werd de republiek uitgeroepen en op 5 oktober 1793 werd besloten de Gregoriaanse kalender te vervangen door een republikeinse.

Het jaar I, geacht te beginnen op 22 september 1792, werd hierbij verdeeld in 12 maanden van 30 dagen. De 5 of 6 dagen die overblijven, werden gewijd aan de viering van republikeinse feesten. De maanden en dagen kregen nieuwe namen, bedacht door Philippe Fabre d'Eglantine. De maanden heten in volgorde, met 22 september als begin:

Herfst: vendémiaire, brumaire, frimaire.

Winter: nivôse, pluviôse, ventôse.

Lente: germinal, floréal, prairial.

Zomer: messidor, thermidor, fructidor.

Zo werd 24 september 1794: 3 vendémiaire an III. Om na te gaan welke datum uit de Gregoriaanse kalender overeenkomt met de republikeinse verwijzen we naar de tabel. Deze Franse republikeinse kalender werd ook in de ingelijfde Zuidelijke Nederlanden gebruikt, maar niet in de Bataafse Republiek.

In 1805 besloot Napoleon de republikeinse kalender aan het eind van het jaar af te schaffen. Daarmee werd 10 nivôse an XIV (= 31 december 1805) de laatste dag van de republikeinse kalender. Vóór het invoeren van de boven besproken kalender had men in 1791 al een nieuwe jaartelling gebezigd, waarbij men 1789, het jaar waarin de revolutie begonnen was, als eerste jaar nam. Zo staat op munten uit 1791 niet alleen dit jaar vermeld, maar ook: L'an 3 de la Liberté.

Deze toevoeging komt op alle munten tot 1793 voor. Het was een aanduiding die naast de christelijke jaartelling werd vermeld. Men bleef de traditionele aanduiding van dagen en maanden gebruiken. Op de assignaten (assignaat) uit deze tijd komt slechts de Gregoriaanse jaartelling voor, behalve op de uitgiften van 16 december 1791 en 4 januari 1792 waarop resp. vermeld staat: "L'an 3 de la Liberté" en "L'an 4 de la Liberté".

Zoals boven vermeld, werd op 22 september 1792 de republiek uitgeroepen. Ook toen begon men, al vóór de invoering van de republikeinse kalender op 5 oktober 1793, met het invoeren van een nieuwe jaartelling. Zo dragen de assignaten uitgegeven 24 oktober 1792 de vermelding: "L'an I de la République". Men gebruikte ter onderscheiding van de jaren met de aanduiding "de la Liberté" gedurende de eerste jaren Romeinse cijfers voor de aanduiding van de jaartallen.

K.

Lit.:

Downer, W., De Franse Revolutie-kalender, Gens Nostra (50) September 1995, blz. 459-460;

Wijnaendts van Resandt, W., Dagen, maanden, jaren, tijdrekenkunde in kort bestek. Uit de CB-reeks nr. 7, Centraal Bureau voor Genealogie, 's-Gravenhage 1979.