Israël
Uit Wiki Munten en papiergeld
Israël, republiek in Voor-Azië, het grootste deel van het oude Palestina omvattende, werd op 14 mei 1948 uitgeroepen op grond van een besluit van de Algemene Vergadering der Verenigde Naties van 29 okt. 1947 tot een verdeling van het Britse mandaatgebied Palestina in een oostelijk Arabisch en een westelijk Joods gedeelte. Er werden meerdere oorlogen met de Arabische buurlanden, die de legitimiteit van Israel aanvochten, gevoerd.
Aanvankelijk werd het monetaire systeem van Palestina gehandhaafd (1 pond = 1000 mils). In 1948 werden door de Anglo-Palestine Bank biljetten van 500 mils en 1, 5, 10 en 50 pond uitgegeven, terwijl van regeringswege muntbiljetten van 50 en 100 mils in omloop werden gebracht evenals in 1949 een aluminium muntje van 25 mils.
In 1949 vond een munthervorming plaats en werd de munteenheid de lira = 1000 prutot. Onmiddellijk werd begonnen met de vervanging van oude, deels Palestijnse munten en muntbiljetten door munten van 1 pruta, 5, 10, 25, 50, 100 en 250 prutot en muntbiljetten van 50, 100 en 250 prutot. In 1952 werden de in omloop zijnde bankbiljetten vervangen door die van de Bank Leumi Le-Israel, die op hun beurt in 1955 werden omgewisseld voor biljetten van de in 1954 opgerichte Bank of Israel (500 prutot, 1, 5, 10 en 50 lira).
Bij een nieuwe munthervorming op 1 jan. 1960 werd de lira verdeeld in 100 agorot en werd een muntenreeks opgebouwd van stukken van 1 agora, 5, 10 en 25 agorot en 1/2 en 1 lira.
In 1968 vielen uit de bankbiljettenreeks de beide kleinste waarden weg. In 1968 en 1977 werden aan de reeks biljetten van 100 resp. 500 lira toegevoegd.
De voorthollende inflatie maakte in 1980 nogmaals een munthervorming noodzakelijk: 10 oude agorot = 1 nieuwe agora, 100 nieuwe agorot = 1 sjekel (Hebr. sheqel, mv. sheqalim).
In 1985 volgde wederom een munthervorming: 10 sjekel = 1 agora, 1000 oude sjekel = 1 nieuwe sjekel, ISO 4217 code ILS. Beide hervormingen gingen gepaard met de uitgifte van nieuwe munten- en bankbiljettenreeksen volgens het 1 - 2½ - 5-systeem.
Het land heeft een zeer omvangrijke reeks verzamelaarsmunten uitgegeven. In 's Rijks Munt te Utrecht werden geslagen: ½ sjekel 1961, 1962, 1986 Rothschild en Akkom, 1 lira 1960, 1961, 1963; 1987 en 1988, 2 lirot 1987, 1988, 5 lirot 1958, 1961, 1962, 1966 en 1967, 10 lirot 1971, 100 lirot 1969 en 500 lirot 1975.
W.
Lit.: Orient Publishing House of Stamps and Coins Co. Ltd., Israel Coins and State Medals Catalogue, Tel-Aviv 1975.
