Exagium

exagium, (van het Lat. exigere = ijken, testen) rond of vierkant schijfje van glas (alleen ronde vorm) of onedel metaal, dat in gewicht overeenkomt met een bepaalde muntsoort. Om snel te kunnen controleren of een munt het juiste gewicht had, gebruikte men reeds in de Romeinse tijd muntgewichten; (Romeinse muntwezen). Deze exagia zijn zeer verschillend van uiterlijk en vormen een verzamelgebied op zich. De glazen exagia zijn meestal voorzien van een monogram, soms dragen zij portretten van heersers en omschriften.

In de Byzantijnse tijd (Byzantijnse rijk) zijn vaak één of meerdere letters ingegraveerd om de in gewicht overeenkomende munt aan te duiden. Veel voorkomend is de N van 1 numisma, een ander voorbeeld is I B (Griekse cijferletters: I = 10 en B = 2) voor 12 siliquae. Soms zijn de letters en eventuele versieringen (meestal een kruis) ingelegd met zilver.

De exagia zijn de voorlopers van de latere muntgewichten zoals ze van de 15e tot het begin van de 19e eeuw gebruikt werden.

H.

Lit.: Miles, G. C, Early Arabic Glass Weights and Stamps, New York 1948; Dürr, N., Catalogue des poids byzantins, Genève 1964.