Bourgondische huis
Uit Wiki Munten en papiergeld
Bourgondische huis, naam voor het geslacht dat van 1384-1482 over de Bourgondische Nederlanden regeerde.
Na het uitsterven van de dynastie van de Bourgondische hertogen uit het Capetinger huis in 1361, verviel het hertogdom aan de Franse kroon. In 1363 schonk de Franse koning Jan II het aan zijn jongste zoon Philips de Stoute (1342-1404), waardoor deze de eerste hertog van Bourgondië uit het huis Valois werd. Door zijn huwelijk in 1369 met Margaretha, de erfdochter van de Vlaamse graaf Lodewijk van Male, verkreeg Philips de Stoute na het overlijden van zijn schoonvader in 1384 Vlaanderen, Artois en het vrijgraafschap Bourgondië. Door de huwelijken van zijn kinderen breidde Philips zijn invloed in de Nederlanden uit.
Hierdoor kon zijn kleinzoon Philips de Goede (1396-1467) zich heer van de belangrijkste Nederlandse gewesten noemen en ontstond een machtscomplex dat nu met de term Bourgondische Nederlanden aangeduid wordt. Na het overlijden van Karel de Stoute (1433-1477) huwde zijn enige kind Maria (1457-1482) met Maximiliaan van Oostenrijk uit het Habsburgse huis, dat na haar dood over de Nederlanden regeerde.
Philips de Stoute voerde aanvankelijk een gevierendeeld wapen: I en IV blauw, beladen met (meestal) drie lelies van goud, omzoomd van zilver en rood (sinds de 17e eeuw als "Bourgondië modern" aangeduid); II en III geschuinbalkt van goud en blauw. De schuinbalken waren het oude Bourgondische wapen.
Als jongere zoon brak Philips de lelies van Frankrijk met een schildzoom. Op zijn Vlaamse munten werd zijn wapenschild meestal vergezeld van een apart schild met het Vlaamse wapen. Zijn zoon Jan zonder Vrees (1371-1419) voegde de Vlaamse leeuw toe als hartschild.
Philips de Goede breidde het Bourgondische wapen na het verwerven van Brabant en Limburg in 1430 verder uit door de schuinbalken in het tweede kwartier (rechtsboven) te delen met de Brabantse leeuw (op de munten te herkennen aan de enkele staart) en die van het derde kwartier (linksonder) met de Limburgse leeuw (dubbele staart). Daarna werd het wapen niet verder gedeeld bij het verwerven van nieuwe bezittingen.
De titels beginnen op de munten met DVX BVRGVNDIE (hertog van Bourgondië), gevolgd door een gewestelijke titel.
Antoon van Bourgondië (1384-1415), de tweede zoon van Philips de Stoute, voerde als hertog van Brabant hetzelfde wapen als zijn vader, meestal vergezeld van het Brabantse wapen met de Brabants- Limburgse leeuwen. Zijn beide zoons Jan IV (1403-1427) en Philips van St. Pol (1404-1430) vervingen de schuinbalken van Bourgondië door de leeuwen van Brabant en Limburg.
Vorsten uit het Bourgondische huis met regeringsjaren: Philips de Stoute 1384-1404 Jan zonder Vrees 1404-1419 Philips de Goede 1419-1467 Karel de Stoute 1467-1477 Maria de Rijke 1477-1482
Hertogen van Brabant: Antoon (ruwaard) 1404-1406 Antoon 1406-1415 Jan IV 1415-1427 Philips van St. Pol 1427-1430
Lit.: Ettro, F.J. van, De Bourgondische oorsprong van enige provinciewapens in Nederland en België, Archief van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (1979) 127-185; Vaughan, R., De Bourgondiërs, Bussum 1976.
