Bank

bank, verzamelnaam voor instellingen die handel drijven in geld. Men kent primaire en secundaire banken.

Primaire banken zijn geldscheppende instellingen die kredieten verlenen uit zelfgecreëerd geld, het zgn. bankgeld. Secundaire banken verlenen kredieten uit eigen of van derden opgenomen middelen.

Voorlopers van deze instellingen zijn de geldwisselaars uit de Oudheid en de Middeleeuwen die hun bedrijf uitoefenden aan een tafel (It. banco) op een vaste plaats in de stad. Zij wisselden vreemd, incourant geld om tegen courant geld ten behoeve van de plaatselijke handel. Doordat die handel zich internationaal ontwikkelde ontstonden naast de wisselaars later kassiers. Deze namen gelden of goederen van anderen in bewaring (depot) tegen een bewaarloon en deden in opdracht van hun cliënten (deposanten) betalingen aan derden doorverkoop van wissels. Weldra verleenden zij vanuit de in bewaring genomen gelden kredieten, zodat ze in plaats van een bewaarloon te vragen rente konden bieden. Niet zelden werd hun beroep verenigd met dat van koopman.

Er ontstonden grote handelshuizen van o.a. de Medici's en de Fuggers die niet alleen hun afnemers kredieten verleenden, maar die uit hun winsten en reserves ook de overheid financierden.

Door de handel op en de goudstroom uit Amerika vond binnen het bankwezen in de 17e eeuw een schaalvergroting plaats die een wereldwijde handel moest financieren.

De overheid verscherpte het toezicht op de wisselaars en kassiers hetgeen in 1609 leidde tot de oprichting van de Amsterdamsche Wisselbank, de eerste girobank in Noord-Europa. Bovendien ging de overheid zelf het bankbedrijf uitoefenen teneinde ook een deel van de winst daaruit te bemachtigen. Zo ontstond in 1668 de eerste staatsbank, nl. de Zweedse Riksbank.

Door de industriële revolutie in het begin van de 19e eeuw ontwikkelden zich de handel en industrie en ontstonden grote ondernemingen die aan het bankwezen sterke impulsen hebben gegeven. Van toen af ontstonden emissie- of circulatiebanken wier bankbiljetten allengs het muntgeld uit de circulatie terug drong.

De belangrijkste emissie-instituten in België, Luxemburg, Nederland en hun voormalige koloniën zijn onder hun eigen naam opgenomen.

Een aantal is te vinden onder BANK of BANQUE; de overige zijn: Algemeene Nederlandsche Maatschappij, Centrale Bank van Aruba, Centrale Bank van Suriname, Institut Monetaire Luxembourgeois, Nationale Bank van België, De Nederlandsche Bank en Société Générale.

G.