Willem I van Oranje
Uit Wiki Munten en papiergeld
Willem I van Oranje, (1533-1584), ook Willem de Zwijger genoemd, oudste zoon van graaf Willem van Nassau-Dillenburg en Juliana van Stolberg-Wernigerode, volgde in 1544 zijn neef René van Châlon (of Reinier van Nassau) op als prins van Orange. In 1559 werd hij benoemd tot stadhouder van Holland en Zeeland, Utrecht en Bourgondië (Franche-Comté), dezelfde stadhouderschappen die ook René van Châlon (1518-1544) en daarvoor diens vader Hendrik III van Nassau-Breda (1483-1538) hadden bekleed.
Willem werd de leider van de Opstand tegen Philips II en groeide daardoor uit tot de "Vader des Vaderlands". Hij is viermaal getrouwd geweest: met Anna van Buren (1551), de moeder van Philips Willem; Anna van Saksen (1561), de moeder van Maurits; Charlotte de Bourbon (1575) en Louise de Coligny (1583), de moeder van Frederik Hendrik. In 1584 werd hij te Delft door Balthasar Gerards vermoord.
Willem I van Oranje, de eerste prins van die naam uit het huis Nassau, werd in Orange als Willem VIII aangeduid. Van hem zijn als prins van Orange alleen een zilveren écu en een koperen oord bekend, evenals een gouden afslag van een oord (mogelijk een kwart pistool), alle drie met het jaartal 1560. Op de écu is het wapen van Willem als volgt: gevierendeeld (in aanziende volgorde linksboven, rechtsboven, linksonder, rechtsonder), 1 Nassau, 2 Katzenelnbogen, 3 Vianden en 4 Dietz, met daarop een hartschild, eveneens gevierendeeld: 1 en 4 Châlon, 2 en 3 Orange en daarop weer Genève als hartschild.
Het portret van Willem I van Oranje komt ook voor op de prinsendaalder of gehelmde rijksdaalder. Tenslotte komen portretten van hem voor op de 1000 gulden 1945, gedrukt bij Waterlow & Sons Ltd te Londen en op de 25 gulden model 1921.
Lit.:
Beek, B. van, 1584-1984 Het portret van Willem van Oranje op munten en penningen, De Beeldenaar (1984) 41-46;
Gelder, H.E. van, Eine Feldmünze des Prinzen von Oranien?, in: Lagom, Festschrift für Peter Berghaus, 1981, blz. 281-285;
Voute, J.R., en H.J. van der Wiel, Les monnaies de la principauté d'Orange sous la maison de Nassau, Bussum 1997.
