Veldpond

veldpond, benaming voor de in 1902, tijdens de Boerenoorlog (1899-1902) door de "Staatsmunt te Velde" te Pelgrims Rest in Zuid-Afrika geslagen gouden munt. De inlandse bevolking was tegen het einde van de oorlog niet meer bereid levensmiddelen te verstrekken tegen het nauwelijks inwisselbare papiergeld van de boerenrepublieken Transvaal (Zuid-Afrikaansche republiek) en Oranje Vrijstaat, zodat besloten werd van het in bezit zijnde goud munten te vervaardigen.

Onder leiding van P.J. Kloppers, hoofd van de "Staatsmunt te Velde" zijn met behulp van een schroefpers in totaal 986 pond-stukken met het opschrift Z A R 1902 / EEN POND vervaardigd. De veldponden zijn van bijna zuiver goud en slechts vervaardigd met één stempelcombinatie. De diameter bedraagt 2,28 cm, terwijl het gewicht varieert van 7,52-8,49 g. Op 31 mei 1902 capituleerden de Zuid-Afrikaansche republiek en de Oranje Vrijstaat, doch de muntactiviteiten zijn nog tot 7 of 8 juni 1902 voortgezet.

Naast de munt bestond er in Pelgrims Rest ook een "Staatsdrukkerij te Velde". Door deze drukkerij zijn biljetten van 1, 5 en 10 pond gedrukt op papier van schoolschriften. De biljetten zijn gedateerd "Te Velde, Z.A.R. (datum)" met vermelding "Gedrukt ter Staatsdrukkerij van de Z.A. Republiek, Pelgrim's Rust".

L.

Lit.:

Arndt, E.H.D., The South African Mints (46-50), Pretoria 1939;

Engelbrecht, C.L., Money in South Africa (81-84), Cape Town 1987.