Schraubtaler

schraubtaler, (schroefdaalder) een uit één of twee daalders vervaardigd schroefdekseldoosje. De idee om van daalders doosjes te maken, is in de 16e eeuw in Zuid-Duitsland ontstaan. In de 17e en 18e eeuw werden schraubtaler hoofdzakelijk in Augsburg gemaakt, o.a. door de zilversmid Abraham Remshard. Schraubtaler zijn nog tot in het begin van de 20e eeuw vervaardigd. Niet alleen in Duitsland, maar ook in andere Europese landen zijn daalders en andere muntsoorten en penningen tot doosjes omgewerkt.

Wanneer een schraubtaler uit één daalder werd gemaakt, werd deze overlangs doormidden gezaagd, werden de beide helften uitgehold en van eraan gesoldeerde opstaande randen met schroefdraad voorzien. Werd de schraubtaler van twee daalders gemaakt, dan werd van de één de kz en het binnenste eruit gedraaid onder zorgvuldige handhaving van de vz en de rand. Van de andere daalder werd de vz en het binnenste eruit gedraaid onder handhaving van de kz en een inspringende opstaande rand. Beide randen werden vervolgens van een schroefdraad voorzien. Daarna werden op deksel en bodem aan de binnenzijde voorstellingen aangebracht door middel van gravering, beschildering of het opplakken van kant-en-klare prentjes.

Vaak zijn schraubtaler gevuld met series ronde plaatjes, die aanvankelijk bestonden uit beschilderd papier of mica, later uit ingekleurde kopergravures of gedrukte prentjes, met voorstellingen die betrekking hebben op politieke of familiegebeurtenissen, kleding(ontwerpen) naar de laatste mode, enzovoort.

Vooral de Reformatie, de oorlogen van Frederik II van Pruisen, de lotgevallen van de Salzburger Protestanten in 1732 en de Napoleontische tijd waren bijzonder geliefde onderwerpen.

Sinds de 18e eeuw zijn schroefdekseldoosjes met munt- of penningafbeeldingen ook uit zilver gegoten of geperst; deze worden in Duitsland schraubmedaillen genoemd.

W.

Lit.:

Pressler, E., Schraubtaler, Schraub- unci Steckmedaillen aus vier Jahrhunderten, Tubingen 1990.