Gehelmde rijksdaalder
Uit Wiki Munten en papiergeld
gehelmde rijksdaalder, (Fr. écu heaumé), grote zilveren munt, ingevoerd door Holland (Holland, gewest) in 1583 op een gewicht van 29,03 g, een gehalte van 0,885 en een koers van 42 (sinds 1586 van 45) stuiver; geslagen 1583-1585 en 1591-1602.
Op vz een geharnast borstbeeld naar rechts met een geschouderd zwaard in de rechterhand, ontleend aan een daalder van Maurits van Saksen (1547-1553), de schoonvader van Willem van Oranje. Op kz het gehelmde provinciewapen met spreuk.
Het borstbeeld, hoewel anoniem, vertoont de trekken van Willem I van Oranje die enkele dagen voor zijn inhuldiging als titulair graaf van Holland werd vermoord op 10 juli 1584. Vandaar dat deze munt ook wel prinsendaalder werd genoemd.
In 1586 moest deze Hollandse munt wijken voor de Leicesterrijksdaalder, maar in 1591 keerde Holland tot de gehelmde rijksdaalder terug. De meeste andere provincies namen toen dit type over, zij het met eigen wapen en spreuk op kz: Utrecht en Zeeland 1591-1603, West-Friesland 1592-1601 en Gelre 1593-1604 (Gelderland, gewest). Op de Zeeuwse emissie van 1603 is het portret van prins Willem vervangen door dat van prins Maurits. In 1606 kwam de Nederlandse rijksdaalder voor de gehelmde rijksdaalder in de plaats.
G.
Lit.: Wiel, H. J. van der, Prinsendaalders van Utrecht, JMP (1978/1979) 81-89.
Holland, prinsendaalder of gehelmde rijksdaalder, 1584, zilver, piedfort (57,47 gram); hoorn (van Willem of mogelijk van de stad Hoorn) op keerzijde. Volgens Meijer, directeur van het Koninklijk Penningkabinet (1853-1889), is de hoorn in het omschrift overgenomen uit het wapen van Willem van Oranje.
