Cent
Uit Wiki Munten en papiergeld
cent,
1. Algemeen. De naam cent is, evenals de vergelijkbare vormen centavo, centesimo, centime, centimo, centu, santim, senti enz., afgeleid van het Lat. centum (= honderd) en centesimus ( = honderdste). De cent is het honderdste deel van de rekeneenheid van een muntstelsel. Binnen de natuurwetenschappen groeide in Europa vanaf de zeventiende eeuw de behoefte aan een systeem van maten en gewichten gebaseerd op het decimale of tientallig stelsel. Hierdoor gingen er ook stemmen op om de bestaande muntstelsels te decimaliseren. De eerste invoering van een tientallig muntstelsel vond plaats in 1700 in Rusland onder tsaar Peter de Grote in het kader van een aantal moderniseringsmaatregelen.
De bestaande zilveren roebel werd toen onderverdeeld in 100 nieuwe koperen kopeken. Aan het einde van de achttiende eeuw werden er zowel in Frankrijk als in de Verenigde Staten plannen ontwikkeld om een tientallig muntstelsel in te voeren waarbij ook de namen centime en cent gebruikt werden. Tijdens de Franse Revolutie van 1789 raakten de plannen in een stroomversnelling. In 1792 werd de Amerikaanse dollar officieel onderverdeeld in 100 cent en in 1793 voerde Frankrijk de centime en de décime in als het honderdste en het tiende deel van de livre. Tot aanmunting kwam het echter pas in 1795 toen de livre vervangen werd door de franc. De Franse plannen gingen verder dan de Amerikaanse omdat men in Frankrijk tegelijkertijd werkte aan een geheel nieuw, decimaal systeem van maten en gewichten op basis van het metrieke stelsel. Dit blijkt onder andere uit het gewicht en het gehalte van de eerste Franse frank (5,000 gram; 0,900 zilver), vergeleken met die van de eerste Amerikaanse dollar (416 grains = 26,96 gram; 10 penningen, 17 grein = 0,892 zilver).
2. In Nederland werd met de muntwet van 1816 het decimale stelsel ingevoerd, waarbij de gulden niet meer onderverdeeld werd in 160 duiten, maar in 100 centen. De technische specificaties van het eerste muntstuk van 1 cent, zoals metaalsoort (koper), gewicht (3,845 gram of 80 azen (ev: aas), en middellijn (22 mm) waren geheel gelijk aan die van de duit. Na enkele proeven in 1817 en 1818, kwam de productie voor de circulatie pas op gang in 1822. Hierdoor duurde het tot 1825 voordat de duiten buiten gebruik gesteld konden worden. In 1877 werd de koperen cent vervangen door een bronzen cent van 2,50 gram en 19 mm.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er zinken centen van 2,00 gram geslagen. In 1948 werd opnieuw een bronzen cent ingevoerd van 2,00 gram. Dit laatste type werd volgens de wet van 14 oktober 1982 buiten omloop gesteld. In de daaropvolgende inwisselperiode van een jaar werden slechts een half miljoen van bijna 1,8 miljard geslagen centen door het publiek omgewisseld. Sinds 1 maart 1984 tot de invoering van de euro in 2002, bestond in Nederland de cent nog slechts als rekeneenheid.
De volgende munten met waardeaanduiding in centen zijn geslagen:
½ cent 1818-1940 1 cent 1817-1980 2½ cent 1877-1942 5 cent 1818-2001 10 cent 1818-2001 25 cent 1817-2001
De waardeaanduiding in centen kwam, naast die in guldens, ook voor op de gulden (1818-1901) en op de halve gulden (1818-1898).
Lit.: Schulman, J., Handboek van de Nederlandse munten 1795-1975, Amsterdam 1975.
