Beeldenaar

beeldenaar,

1. afbeelding op munten;

2. geïllustreerde koerslijst of tarief van door de overheid officieel toegelaten muntsoorten. Het eerste gedrukte tarief in Europa verscheen in 1485 te Leuven en vormt een vroege toepassing van de boekdrukkunst. Zie ook Beeldenaar, De Deze lijst bevatte nog geen afbeeldingen. In 1500 verschenen ook in de Nederlanden voor het eerst met een aantal houtsneden geïllustreerde handboekjes voor wisselaars en kooplieden met koersen van de toegelaten muntsoorten en de vergoeding per gewicht voor de niet toegelaten soorten. Sinds ca 1530 werden gewoonlijk de lijsten van toegelaten soorten en die van verboden munten afzonderlijk gedrukt en werden beide van een volledige illustratie voorzien. De naam beeldenaar of figuurboek werd het eerst gebruikt in 1586 voor de lijst van in de Republiek toegelaten muntsoorten, terwijl de andere lijst de naam manuaal droeg. Zij waren geen officiële uitgaven doch werden met medewerking van de overheid uitgegeven door particuliere drukkers. Om de kosten van de uitgaven te drukken, werden voor de illustraties vaak bestaande houtsneden opnieuw gebruikt, waardoor de afbeeldingen niet altijd een goed beeld van de geldcirculatie in het jaar van de druk geven. De laatste Noord-Nederlandse beeldenaar verscheen in 1626.

In de Zuidelijke Nederlanden verschenen dergelijke uitgaven, de laatste in 1665; zij droegen echter andere namen, resp. ordonnantie en caerte ofte lijste. Ook in o.a.

Frankrijk, Italië en het Duitse Rijk zijn in de 16e en 17e eeuw talrijke vergelijkbare uitgaven verschenen.

Lit.: Gelder, H. Enno van, Beeldenaar ofte figuerboeck, De Geuzenpenning (1950) 1-4; idem, De Nederlandse beeldenaars van 1586 tot 1626, JMP (1973/74) 5-67.