Tughra

tughra, (Turks: tugra; spreek uit: toefra), compositie in sierschrift, bestaande uit de naam en de titel van de sultan van het Osmaanse rijk (Osmanen). Om religieuze redenen werd het door de Osmanen als ongepast beschouwd de sultan af te beelden. Alle informatie betreffende hem geschiedde daarom in geschrift, waarbij bijzondere aandacht werd besteed aan de kalligrafie. Sultan Orhan (ca. 1324-1360) gebruikte als eerste de tughra om staatsstukken van zijn waarmerk te voorzien: zijn nog eenvoudige kalligrafie bevatte de tekst "Orhan bin Osman" = Orhan, zoon van Osman (Osman I, sultan ca. 1300-ca. 1324).

Sulejman Celebi (1402-1410), emir van Edirne (Adrianopel), maakte gebruik van het vorstelijke privilege zijn tughra op munten te plaatsen. In de loop der eeuwen werden de tughra's door diverse toevoegingen steeds ingewikkelder, zoals goed is te zien op de munten van het Osmaanse rijk uit de 18e-20e eeuw. Dan bevat de tughra de namen van de sultan en van diens vader, tussen de beide namen het arabische woord "bin" of "ibn" (= zoon van), zijn titel en de lijfspreuk van de Osmaanse vorsten, "muzaffer da'ima" (= altijd zegevierend).

Hoewel de tughra kenmerkend is voor de Osmaanse muntslag, is deze nagevolgd door de khan van de Krim (1777-1783), in Iran door de sjah van Perzië (1848-1896), leden van de dynastie der Barakzaïden in Afghanistan (1866-1960), de mahdi van Soedan (1881-1899), door Abd Al-Aziz Bin Sa'ud in Nedzjed toen hij daar in 1924-25 zijn koningschap vestigde, door de nizams van Hyderabad (1868-1948) en de emir van Bahawalpur (1923-1940), alsmede door de Republiek Pakistan (1948-1974).

W.

Lit.:

Schaendlinger, A.C., Osmanische Numismatik, Braunschweig 1973.