Herakles
Uit Wiki Munten en papiergeld
Herakles, de Romeinse Hercules, mythologische figuur, was een zoon van Zeus en Alcmene. Reeds vóór zijn geboorte werd hij gedwarsboomd door de jaloerse Hera. Zij verdaagde niet alleen zijn geboorte, maar trachtte hem reeds te doden in zijn wieg door twee slangen te zenden; Herakles wurgde de dieren.
Later dreef Hera hem tot waanzin waardoor hij zijn kinderen vermoordde.
Als boetedoening verrichtte Herakles zijn beroemde twaalf werken:
1. Het wurgen van de leeuw uit het dal van Nemea.
2. Het doden van de veelkoppige Hydra van Lerna in Argos, een waterslang met één onsterfelijke kop.
3. Het vangen van een wild zwijn bij de berg Erymanthos in Arcadië.
4. Het vangen van de Arcadische hinde met koperen voeten en gouden horens.
5. Het verjagen van de zeer gevaarlijke vogels bij het meer van Stymphalis.
6. Het reinigen van de vervuilde stallen van koning Augias van Elis.
7. Het vangen van de door Poseidon dol gemaakte vuurblazende stier op Kreta.
8. Het kalmeren en wegvoeren van de mensenvleesetende paarden van koning Diomedes.
9. Het bemachtigen van de gordel van Hippolyte, koningin der Amazonen.
10. Het roven van de runderen van de reus Geryones op het eiland Erythea.
11. Het stelen van de gouden appels uit de Hesperidentuin.
12. Het ontvoeren van de driekoppige waakhond Cerberus uit de onderwereld.
Herakles, een halfgod, werd vereerd als redder en weldoener van de mensheid en gold als toonbeeld van de fysieke kracht en de moed.
De Romeinse Hercules werd ook als de beschermer van de handel en de kooplui vereerd.
Op munten komt Herakles voor vanaf de oudheid tot in de 20ste eeuw. Hij wordt meestal afgebeeld in volle actie bij het uitvoeren van één van zijn Twaalf Werken. Zijn attributen zijn in de eerste plaats de knots en de leeuwenhuid, maar ook boog en pijlkoker komen veelvuldig voor.
Tientallen Griekse steden gebruikten episodes uit de Herakleslegende als keerzijdeafbeelding, zo o.a. Heracleia in Lucanië" (2de werk), Kroton (Heracles als kind, twee slangen wurgend), Selinunte (7de werk), Tarente (2de werk), Thebe.
Op de voorzijde zien we regelmatig het hoofd van Herakles met een leeuwehuid, zo o.a. op bronzen munten van Agyrium, Himera, Syracuse en op de zilveren tetradrachme en drachme van Alexander de Grote en zijn opvolgers.
Ook op Romeinse munten komt Hercules al zeer vroeg voor. We vinden zijn portret reeds op zilveren didrachmen, op bronzen litrae, trientes en quadrantes uit de 3de eeuw v.Chr.
Keizer Commodus laat zich omstreeks 180 n.Chr. met de attributen van Hercules afbeelden. Postumus geeft emissies met op de keerzijde de werken van Hercules uit en de tetrarchen Maximianus en Constantius I en hun opvolgers (293-308 n.Chr.) beschouwden zich als zonen van Hercules.
Hercules komt later ook veelvuldig op penningen voor.
v.H.
Lit.: Voegtli, H., Bilder' 'der Heldenepen in der kaiserzeitlichen Griechischen Münzprdgung, Basel 1977; Bastien, P., Les travaux d'Hercule dans Ie monnayage de Postume, Revue Numismatique(1958) 59-78.; Jacquiot, J., Hercule aux revers de médailles et de jetons de la Renaissance au début du XlXe siècle, RBN (1971) 243-265.