Finland
Uit Wiki Munten en papiergeld
Finland (Fins: Suomi), republiek in Noord-Europa. In de 13e-14e eeuw werd het gebied door de Zweden veroverd en tot een Zweeds hertogdom gemaakt. De Russisch-Zweedse oorlog van 1808-1809 eindigde met de inlijving door de Russen bij de Vrede van Frederikshamn. Het land werd een afzonderlijk, constitutioneel geregeerd grootvorstendom, waarin een gouverneur-generaal de tsaargrootvorst vertegenwoordigde.
De onafhankelijkheidsbeweging leidde in 1917, enkele maanden na de Februari-revolutie, tot het uitroepen van de onafhankelijkheid; eerst werd aan een nieuwe vorst gedacht, in 1919 werd het een republiek (Suomen Tasavalta). De vaststelling van de grenzen leverde sindsdien grote moeilijkheden met de Russen op (oorlogen van 1939-1940 en 1941-1944) en in veel mindere mate met de Zweden (Åland Eilanden). In 1955 trad Finland toe tot de Noordse Raad en in 1961 als geassocieerd lid van de EFTA (European Free Trade Association = Europese Vrijhandelsassociatie). Tot 1809 valt de Finse muntgeschiedenis grotendeels samen met die van Zweden.
Tijdens de daaropvolgende jaren circuleerde er het geld van Rusland. Volgens een wet van 1860 werden er vanaf 1864 voor het Grootvorstendom Finland eigen munten geslagen met als munteenheid de markka (= ¼ roebel; mv. markkaa), verdeeld in 100 pennia (enk. penni). De voorzijden van de zilverstukken (25 pennia - 2 markkaa) tonen de Russische adelaar met het Finse wapen op de borst. De omschriften zijn in het Fins gesteld, later komen soms tweetalige teksten (Fins en Zweeds) voor. In 1877 werd de gouden standaard ingevoerd, waarbij één goudmarkka overeenkwam met één frank van de Latijnse Muntunie, maar 4 pennia gelijk bleef aan 1 kopeke.
Tijdens de Republiek zijn alleen in 1926 nog gouden 200- en 100-markkaastukken vervaardigd. Eerder al waren als gevolg van de inflatie in 1921 de zilverstukken vervangen door munten van onedele metalen en werd in 1924 de aanmaak van de penni gestaakt. Tot de Tweede Wereldoorlog werd voor de opbouw van de circulatiereeks voor de waarden beneden de markka het l- 2 ½ - 5-systeem en voor die daarboven het 1-2-5-systeem gehanteerd; daarna is alleen het laatste systeem gebruikt.
De voorthollende inflatie maakte, dat na de Tweede Wereldoorlog de munteenheid geruime tijd geen onderverdeling kende, de markka de kleinste denominatie was en in de periode 1949-1962 geen penniamunten zijn geslagen. Een munthervorming in 1963, waarbij 100 oude markkaa gelijkgesteld werden met één nieuwe markka, bracht de penni terug. Finland gaf als eerste land ter gelegenheid van de Olympische Spelen van 1952 te Helsinki zilveren herdenkingsmunten met de jaartallen 1951 en 1952 uit, welk voorbeeld sindsdien door talrijke landen is nagevolgd.
De sinds 1967 uitgegeven zilveren herdenkingsmunten van 10 markkaa zijn in kunstzinnig opzicht van een bijzonder hoogwaardige kwaliteit. Bankbiljetten werden in 1790 geïntroduceerd. In 1811 begon de emissie door de Waxcel-Depositionsoch Lane-Bank, in 1840 overgenomen door de Suomen Pankki (= Bank van Finland). In 2002 werd de euro ingevoerd.
Lit.: Talvio, T., The coins and banknotes of Finland, Helsinki, 1987.
Grootvorsten:
Alexander I 1809-1825
Nikolaas I 1825-1855
Alexander II 1855-1881
Alexander III 1881-1894
Nikolaas II 1894-1917
W.
