Afbeeldingen op bankbiljetten

afbeeldingen op bankbiljetten, stonden aanvankelijk enkel in het teken van de beveiliging tegen valsemunterij. De oudste typen Nederlandse biljetten, de roodborstjes, droegen het karakter van kwitanties, waarmee hun uiterlijk overeenstemde.

Een eenvoudige randversiering, waarin het procédé Fleischman in boekdruk is verwerkt, leek een afdoende beveiliging totdat in het midden van de vorige eeuw de fotografie werd uitgevonden.

Toen die ook in de typografie werd aangewend was beveiliging door boekdruk alleen niet meer afdoende en nam men zijn toevlucht tot een combinatie van boek- en diepdruk. Door de gravure kregen de bankbiljetten een gecompliceerder en esthetischer uiterlijk.

Dit laatste aspect werd bovendien versterkt doordat men de ontwerpers van bankbiljetten sinds de eeuwwisseling meer en meer recruteerde uit kunstenaarskringen ten einde de biljetten een individueler karakter te geven.

Voor de typografische vlakvulling gebruikte men vormen als de cartouche, medaillon en guilloche, maar ook portretten, panorama's, stadsgezichten, allegorieën, symbolen en mythologische figuren, veelal ontleend aan de nationale kunsthistorie.

Naast deze aspecten van beveiliging en esthetische vormgeving fungeren de afbeeldingen - en ook hun kleur - thans vooral in hoge mate ten behoeve van de herkenbaarheid en benoembaarheid van de onderscheiden coupures. In Nederland bijvoorbeeld worden de portretten van de serie erflaters, die voor geld nauwelijks een herkenningswaarde bleken te hebben, langzaam aan vervangen door gemakkelijker te identificeren onderwerpen, bestaande uit mensen, dieren, planten, dingen en ideeën, zoals de snip, zonnebloem en vuurtoren. Overeenkomstig deze aspecten van beveiliging, esthetische vormgeving en herkenbaarheid stellen de emissiebanken en hun drukkers enkele eisen aan ontwerpen voor hun biljetten. Deze moeten onder meer een grote herkenbaarheid bezitten en benoembaar zijn, een mogelijkheid bieden tot beveiliging tegen namaak, geschikt zijn voor handgravure, niet te gecompliceerd van contouren, operabel voor psychologische kleurherkenning, esthetisch verantwoord doch niet mode of trendgevoelig en niet in strijd zijn met het nationale karakter.

G.