Watermerk

watermerk, een figuur in papier dat bij doorvallend licht duidelijk afsteekt. Het wordt tijdens de papierfabricage aangebracht als handelsteken van de papierfabrikant (handelswatermerk) of als speciaal beveiligingselement tegen namaak (veiligheidswatermerk). In papiergeld zal men vooral een veiligheidswatermerk aantreffen dat tevens dienst doet als echtheidskenmerk; echtheidskenmerken. Een uitzondering hierop vormen de voorlopige biljetten uit 1814 van de Nederlandsche Bank, die het handelswatermerk van de fa. J.H. Gunningh en Co vertonen, bestaande uit de firmanaam, een Franse adelaar en het portret van Napoleon.

Aanvankelijk gebruikte men als veiligheidswatermerk een zgn. lijnwatermerk, bestaande uit een verdunde lijn in het papier. Hiermee werden namen en cijfers in het papier aangebracht die bij belichting helder afsteken. Later kwam het schaduwwatermerk in gebruik, bestaande uit verdunningen en verdikkingen in het papier die bij belichting afwisselend helder en donker afsteken. Op deze wijze kon men prachtige portretwatermerken realiseren.

Niet zelden werden de watermerken in bankbiljetten afgestemd op de motieven en portretten op de bankbiljetten. Bij de Nederlandse ornamentele reeks bankbiljetten naar ontwerp van J.T.G. Drupsteen zijn de veiligheidswatermerken tevens de naamgevers voor de coupuremodellen: roodborstje voor ƒ 25-1989, steenuil voor ƒ 100-1992, kievit voor ƒ 1000-1994 en ijsvogel voor ƒ 10-1997. Het watermerk heeft als beveiligingsmethode voor papiergeld de plaats ingenomen van het droogstempel.

G.

• 

• 

• 

• 

•