Tinnen duit

tinnen duit, door de VOC op Java en Ceylon vervaardigde duiten van tin, resp. van een tin-loodlegering. De aanmunting geschiedde wegens gebrek aan vanuit Nederland aangevoerde pasmunt. De vroegste emissie bestaat uit een duit van een tin-loodlegering (²/₃ tin en ¹/₃ lood) vervaardigd te Colombo en gedateerd 178Z (1782). Met een gewicht van 15,5-16 g zijn deze duiten ca. 5 g zwaarder dan de volgende emissie van 1785 en 1786 (9-11 g). Van 1789-1791 werden opnieuw duiten vervaardigd, doch ditmaal van een afwijkend type en legering, namelijk (²/₃ lood, ¹/₆ tin en ¹/₆ tutenag (6,175 g).

Klachten over valse bazaroeken, zoals deze duiten soms wel werden aangeduid, noopten het VOC-bestuur in 1791 de duiten voor biljoen (niet meer gangbaar) te verklaren, doch in 1792 werd opnieuw besloten soortgelijke duiten, doch met een afwijkend opschrift, te vervaardigen. Deze duiten en die van het daarop volgende jaar zijn alle voorzien van een nog niet nader verklaarde klop (klop B 17).

In 1796 werd op Java besloten tinnen noodmunten van 1 duit te vervaardigen. Door onderschatting van de fraudegevoeligheid stootte men tijdens de vervaardiging reeds op vervalsingen die met lood waren bijgemengd. De gehele voorraad werd ingenomen en in zijn geheel omgesmolten en voor zover bekend is van deze emissie met centrale ronde doorboring en voorzien van het VOC-monogram waarboven B (Batavia) geen exemplaar meer teruggevonden.

Nog hetzelfde jaar werd besloten soortgelijke duiten te vervaardigen waarbij echter aan de tinlegering een geringe hoeveelheid tutenag werd toegevoegd. Verder werd de B boven het VOC-monogram vervangen door een N (Nederlandse) en zijn de duiten niet voorzien van een centrale doorboring. Deze tinnen duiten (6,176 g) werden in september 1796 in omloop gebracht, doch wegens omvangrijke vervalsing reeds in mei van het volgende jaar voor biljoen verklaard.

Tijdens het Britse bewind op Java zijn in 1813 en 1814 duiten (5,744 g) vervaardigd van zuiver Bankatin. Deze duiten dragen op de vzhet monogram van de Engelse East India Company (VEC) + jaartal, kz: 1 / DOIT / JAVA.

L.

Lit.:

Scholten, C, De munten van de Nederlandsche Gebiedsdeelen Overzee 1601-1948, Amsterdam 1951.