Manilla

manilla, ook manilha of manilly, uit koper, brons of ijzer vervaardigde ronde of ovale staaf, gebogen in een halve of driekwart cirkel met hoef- of snavelvormige uiteinden.

Aanvankelijk dienden manilla's als halffabrikaat en grondstof voor de fabricage van allerlei gebruiksvoorwerpen, later kregen zij grote rituele en handelswaarde. Manilla's vormden eeuwenlang het voornaamste ruilmiddel in de West-Afrikaanse kustgebieden langs de Golf van Guinea en het achterliggende binnenland met als belangrijkste circulatiegebied Nigeria, waar de manilla eerst in 1948 officieel buiten omloop werd gesteld. Elke Nigeriaan mocht slechts enkele exemplaren voor rituele doeleinden behouden; ingeleverd werden ca. 32 miljoen stuks met een totaal gewicht van bijna 2,5 miljoen kg, die voor het merendeel in Europa werden omgesmolten.

Er is een grote variatie in type en gewicht, afhankelijk van de streek waar de manilla's werden gemaakt en welke waarde men er daar aan toekende. Vele manilla's dragen fraaie ingekerfde versieringen. De half-cirkelvormige koningsmanilla's waren de meest waardevolle.

Waarschijnlijk zijn de Portugezen in de 15e eeuw al door handelscontacten met Nigeria in aanraking gekomen met manilla's. In latere eeuwen hebben zij scheepsladingen vol in Europa vervaardigde manilla's naar Afrika vervoerd om ze voor goederen of slaven te ruilen.

Vanaf eind 18e eeuw werden ook door de Engelsen jaarlijks grote hoeveelheden te Birmingham vervaardigde manilla's (doorsnede ca. 60 mm.) naar Nigeria geëxporteerd, de zgn. Birmingham- of standaardmanilla's.

De grote toevloed van manilla's uit Europa had in Afrika een inflatoire werking op de koopkracht ervan.

W.

Lit.: Quiggin, A. Hingston, A Survey of Primitive Money, Londen 1978, herdruk van de oorspronkelijke uitgave van 1949.