Law
Uit Wiki Munten en papiergeld
Law, John, (1671-1729), Schots financier (goldsmith) en speculant, in 1694 lid van de Schotse muntcommissie.
Op de vlucht voor Justitie belandde hij o.a. in Amsterdam en Genua, waar hij zich bekwaamde in het bankwezen. Hij ontwikkelde een theorie over papiergeld, het zgn. systeem van Law: geld is op zichzelf geen rijkdom, doch slechts een middel om rijkdom te verkrijgen.
Het moet niet uit munten bestaan waarvan de intrinsieke waarde aan koersschommelingen onderhevig is, maar uit papiergeld zonder intrinsieke waarde, gedekt door grondbezit van de staat.
Na de dood van Lodewijk XIV saneerde Law in Frankrijk de staatsfinanciën. Naar voorbeeld van de Bank of England richtte hij te Parijs in 1716 een particuliere circulatiebank op, de Banque Générale.
Deze nam een deel van de staatsschuld over en bracht bankbiljetten aan toonder in omloop. In 1718 werd deze bank omgezet in een staatsinstelling, de Banque Royale, die in 1720 fuseerde met de Compagnie française des Indes die privileges bezat voor o.a. alle handel op het buitenland en aandelen uitgaf ter ontginning van Louisiana in Amerika. Zelf kreeg de Bank in 1720 het beheer over het muntwezen.
Een enorme speculatie volgde; weldra echter veroorzaakte een ongebreidelde biljettencreatie een enorme inflatie en een algemeen wantrouwen had een desastreuze koersdaling tot gevolg. De Banque en Compagnie en vele speculanten gingen failliet. John Law, inmiddels Frankrijks minister van financiën, moest vluchten; eerst naar Brussel, later naar Venetië waar hij in armoede stierf. Ook in het buitenland, o.a. in Engeland en de Nederlanden, werd naar Frans voorbeeld hevig gespeculeerd in aandelen of actiën van "maatschappijen van koophandel". Deze zgn. actiehandel eindigde daar in 1720 eveneens in een fiasco waarbij de maatschappijen uiteen spatten als zeepbellen en daarom "bubbelcompagnieën" werden genoemd.
G.
Lit.:
R. Kerschagl, J. Law, die Erfindung der modernen Banknoten, Wenen 1956;
E. Faure, La banqueroute de Law, Parijs 1978.
