Essayeren

essayeren, is afgeleid van het franse werkwoord 'essayer' dat beproeven, proberen betekent. Daarmee hangt samen de Nederlandse betekenis: bepalen van het gehalte van goud- en zilverlegeringen.

Vroeger gebeurde dat als volgt: men maakte met het te onderzoeken metaal een streep op een toetssteen (lydiet of kiezellei).

Bij zilverlegeringen werd daarna met een toetsnaald van nauwkeurig bekende samenstelling een streep getrokken naast de aanwezige.

Door kleurvergelijking kon men dan het gehalte vaststellen.

Bij goudlegeringen kiest men voor het toetsen een toetsnaald van een legering die dezelfde kleur heeft als de te onderzoeken legering. De kleur van goud hangt nl. af van de soort en de hoeveelheid van de legeringselementen. Door beide strepen te behandelen met koningswater (een mengsel van geconcentreerd salpeterzuur met geconcentreerd zoutzuur) ontstaat als gevolg van de aantasting een kleurverandering, die het deskundigen mogelijk maakt het gehalte vast te stellen.

Essayeren werd vooral toegepast bij controle van het gehalte van munten (essaai). Tegenwoordig heeft men andere methoden voor het bepalen van het zilver- en goudgehalte van legeringen.

Zilverlegeringen worden opgelost in salpeterzuur waarna het zilvergehalte volgens de titratie-methode van Volhardt wordt bepaald.

Het goudgehalte kan door cupellatie worden bepaald. Modernere methoden voor beide zijn de neutronenactiveringsanalyse en de röntgenfluorescentiespectraalanalyse; (chemische analyse).

K.