Muntsieraad

muntsieraad, sieraad waarin één of meer munten zijn verwerkt.

We treffen ze in alle tijdperken en culturen aan als hanger, speld, knoop of gordelversiering. Munten uit alle metalen werden tot sieraad omgewerkt, soms door ze te doorboren of te voorzien van een eenvoudig lusvormig oog. Kostbare gouden munten zijn dikwijls gevat in fijn afgewerkte monturen.

In Nederland en België zijn verschillende Romeinse sieraden met munten gevonden; bijzonder zijn een gouden aureus van Victorinus (269-270) gevat in een achthoekige opengewerkte rand en gevonden te Ter Heide (Nederland) in 1831 en de vijf gouden penningen van Honorius en Galla Placidia uit de 5e eeuw, gevat in een zeer brede sierrand en gevonden te Velp in 1715. In de 5 ^e en de 6e eeuw na Chr. werden Romeinse gouden munten zeldzaam; veel sieraden zijn dan ook gemaakt van dunne gouden plaatjes die ofwel een Romeinse munt nabootsen ofwel een indruk van een Romeinse munt vertonen. Mooie exemplaren werden gevonden te Thuilly (België), te Tongeren (België) en te Hichtum (Nederland).

Te Labuissière in België werd in een Merovingisch graf een bronzen ring gevonden met een valse denarius van keizer Titus (79-81). In het Nederlandse Wieuwerd werden in 1866 onder andere een muntring en 27 Byzantijnse en Merovingische gouden munten gevonden die of in een brede rand gevat of van een oog voorzien zijn.

Uit de Karolingische tijd dateert een mooie vergulde denarius van Lotharius I (799-855) die van een sierrand voorzien is en te Muizen in België gevonden is. In meer recente tijden, 19e en begin 20e eeuw, waren uit munten gesneden en tot sieraad verwerkte vorstenportretten bijzonder populair.

v.H.

Lit.: Zadoks-Josephus Jitta, A.N., Romeinse en vroegmiddeleeuwse muntsieraden, De Beeldenaar, (1987)59-61; Pol, A., Het koninkrijk omgewerkt. Nederlandse munten veranderd in M - 134 muntslag sieraden en gebruiksvoorwerpen, Muntalmanak '88-'89, Roermond, 1988, blz. 176-192.