Unternehmen Bernhard

Unternehmen Bernard, codenaam voor de door Nazi-Duitsland uitgevoerde operatie die zou uitgroeien tot de grootste professionele namaak van papiergeld ter wereld. In 1940 werd onder de codenaam "Unternehmen Andreas" begonnen aan het plan om met behulp van nagemaakte Engelse ponden te trachten de Engelse economie te ondermijnen. Met behulp van uit de concentratiekampen en gevangenissen gehaalde grafische vaklui werden de drukplaten daarvoor gemaakt. Het productieproces stond onder leiding van Bernard Krüger, een expert op het gebied van vervalsingen, vooral van paspoorten. Naar hem werd de operatie omgedoopt tot "Unternehmen Bernard".

Het product werd uiteindelijk niet gebruikt om boven Engeland uit te strooien, zoals de oorspronkelijke opzet was, maar diende onder andere voor de financiering van de geheime diensten. Ook werden wisseltransacties gedaan om aan echte valuta en edele metalen te komen. Naar de hoogte van de productie kan slechts worden geraden. Op basis van de bestaande literatuur kan worden aangenomen dat enige miljoenen biljetten zijn gemaakt. Een belangrijk deel daarvan bestond uit biljetten van 5 pond.

Tijdens de geallieerde opmars is de drukkerij, om ontdekking daarvan te voorkomen, ontmanteld. Daarbij is opdracht gegeven kisten papiergeld in een plaatselijke rivier te dumpen. Diverse kisten zijn kapotgegaan waarna de inhoud enige kilometers verder aanspoelde. Dat gaf de aanzet tot een onderzoek waarbij nagenoeg de gehele operatie kon worden gereconstrueerd. In 1959 werden, op de bodem van het Toplitzmeer (Oostenrijk) nog tientallen kisten met namaakponden ontdekt.

Ed v.G.

Lit.:

Burke, B., Nazi counterfeiting of Britisch currency during World War II, San Bernardino 1987;

Hagen, W., De grote geldvervalsing van het derde rijk, Alphen aan den Rijn, z.j.;

Sem, J., en J. Mayer, Report of forgery carried out in Sachsenhausen concentration camp, Kopenhagen 1981.