Tetrarchie

tetrarchie, periode uit de Romeinse keizertijd (Romeinse rijk) die aanvangt in 293 n.Chr., toen keizer Diocletianus een viermansbewind instelde. Hierdoor werd het Romeinse keizerrijk geregeerd door vier keizers die elk verantwoordelijk waren voor een prefectuur of rijksdeel. De vier regeerders waren niet van gelijke rang. Er werd een onderscheid gemaakt tussen de augusti (augustus), die belangrijker waren dan de caesares (caesar). De eerste tetrarchen waren: Diocletianus en Maximianus als augusti en Galerius en Constantius Chlorus als caesares; Diocletianus en Galerius werden beschouwd als zonen van de oppergod Jupiter (Iovii), de twee andere regenten als zonen van Hercules (Herculiï).

De opsplitsing van de keizerlijke macht paste in een geheel van hervormingen om het enorme Romeinse rijk, voortdurend en aan alle grenzen bedreigd door invallende volkeren, beter bestuurbaar te maken. Alhoewel het meerkeizerschap van toen af altijd bleef bestaan, brokkelde het tetrarchische bestuurssysteem af door onderlinge rivaliteit en burgeroorlog.

Door de nederlaag van Licinius tegen Constantijn de Grote in 324 kwam de keizerlijke macht weer in handen van één familie. Constantijn handhaafde het meerkeizerschap maar verhief in de eerste plaats zijn eigen zoons tot de macht. Het begrip tetrarch (van het Grieks tetrarchos of viervorst) werd reeds vroeger gehanteerd, bijvoorbeeld in Thessalië dat, voor de verovering door de Romeinen in 148 v.Chr., geregeerd werd door vier gouverneurs.

Ook in het Romeinse rijk werd de term gebruikt voor vazalvorsten die over een te klein gebied regeerden, zodat ze niet als koning erkend werden. Zo waren, ten tijde van Augustus (27 v.Chr.-14 n.Chr.), Herodes de Grote en Herodes Antipas respectievelijk tetrarch van Judea en tetrarch van Galilea en Perea. De tetrarchentitel komt dan ook in die betekenis op enkele van hun munten voor.

v.H.