Determineren

determineren, van een munt is het aan de hand van de kenmerken vaststellen om welke munt het gaat.

De uitkomst van de determinatie wordt vastgelegd in een beschrijving.

De basis voor iedere determinatie is een zekere voorkennis; zonder voorkennis is de determinatie van munten zeer moeilijk. Iemand met grote kennis van het materiaal, is in staat de meeste munten uit het hoofd te determineren.

Bij het determineren van een munt of penning biedt een systematische aanpak de grootste kans op succes.

Systematische determinatie bestaat uit vier stappen:

1. observeren,

2. noteren,

3. interpreteren,

4. controleren.

Observeren en noteren houden in dat men goed kijkt naar de munt en opschrijft wat men ziet. Per zijde van de munt wordt genoteerd: de complete beeldenaar, zowel afbeelding als tekst. Vooral bij moeilijk leesbare munten is het uitschrijven van de omschriften noodzakelijk.

Ook legt men de grootte en het muntmetaal vast en, indien mogelijk, het gewicht. Op basis van deze gegevens gaat men interpreteren: men gaat kijken of men de vastgelegde gegevens begrijpt. Bijvoorbeeld is een wapenschild of een portret herkenbaar; hebt u een leesbare vorstennaam of een naam van een stad, een muntwaarde, een jaartal, etc. Als men op basis van deze interpretatie een idee heeft in welke richting men moet zoeken of zelfs al weet om welke munt of penning het gaat, gaat men het idee controleren aan de hand van de beschikbare (numismatische) literatuur.

Zonder de voorgaande fasen zal men niet in staat zijn te bepalen welke catalogus men voor de determinatie nodig heeft. Is het voorwerp in de catalogus gevonden, dan wordt de determinatie in een korte beschrijving vastgelegd, indien gewenst met vermelding van het catalogusnummer.

In de praktijk blijken veel determinatieproblemen terug te voeren op slecht observeren, noteren en interpreteren, waardoor men de munt in de verkeerde catalogus zoekt. De snelheid bij het determineren neemt alleen toe door oefening.

J.